Được khán giả nhớ mặt là vậy mà có lần, NSƯT Thu Hà suýt bị r.ạch mặt vì bị tưởng nh.ầm là con n.ợ đang chạy tr.ốn.
NSƯT Thu Hà, diễn viên Cải lương hi.ếm hoi mà thời điểm hiện tại, khán giả nhớ mặt biết tên bởi chị luôn đảm nhận những vai chanh chua nhất trên màn ảnh. Được khán giả nhớ mặt là vậy mà có lần, NSƯT Thu Hà suýt bị rạ.ch mặt vì bị tưởng nhầm là con n.ợ đang chạy t.rốn.
Gặp NSƯT Thu Hà không phải ở nhà riêng, cũng không phải quán cà phê nào đó sang chảnh mà chị hẹn ngay tại quán bún đậu mắm tôm của nhà mình gần Nhà hát Cải Lương Việt Nam, nơi chị công tác. NSƯT Thu Hà bảo ngồi đây vừa nói chuyện được, vừa trông hàng được cho con dâu, đỡ mất công. Vẻ hoạt bát lanh lợi của chị giống hệt những nhân vật chị từng đóng, chỉ có điều, nếu những nhân vật trên màn ảnh ch.ửi chồng, ch.ửi con, c.ãi nhau với hàng xóm rất ‘ngọt’ thì chị ngoài đời từ tốn và chân thành. NSƯT Thu Hà cũng là nghệ sĩ Cải Lương hi.ếm hoi được nhiều người biết tới và ‘hậu vận’ sáng sủa – chạy show không xuể.
Từng bị bố đ.ánh thập tử nhất sinh
Lúc mới chỉ là cô bé 4-5 tuổi, Thu Hà đã rất s.ay mê nghe hát Cải lương. Chiếc đài bé tí phải dí tận sát tận tai mới nghe rõ nhưng cô bé Thu Hà rất miệt mài nghe. Nghe nhiều thành ngấm, Thu Hà yêu Cải Lương lúc nào không hay. Cả nhà không có ai theo nghệ thuật này nhưng Thu Hà đã t.rốn học để thi vào Nhà hát Cải lương Việt Nam mà gia đình không ai biết. Mãi tới khi bố chị xem sách vở của con thấy cả tháng trời Thu Hà không có một dòng nào trong vở mới lôi chị ra đ.ánh một trận. “Gia đình tôi lúc đó phải họp lại vì quyết định theo Cải Lương của tôi vì nhà 3 đời không có ai theo nghệ thuật. Bố mẹ tôi nói rằng nghề xướng ca vô loài, đời sống nghệ sĩ lại ph.ức tạ.p. Ông thương tôi lắm, tôi biết nhưng tôi vẫn quyết theo. Gia đình phải chấp nhận”, NSƯT Thu Hà chia sẻ.
Vào Nhà hát năm 1979 thì năm 1981 Thu Hà được biên chế. Thời bấy giờ, có được suất biên chế thì quý hơn vàng. Bố mẹ của Thu Hà lúc đó rất vui và tin rằng lựa chọn của con là đúng. Mấy chục năm gắn bó với nghề, Thu Hà thường được các đạo diễn nhắm cho những vai tính cách, vai hài. Chị đã tạo được dấu ấn riêng trong nghiệp diễn. Nhiều vai diễn của chị như: Mợ Lý trong vở Nát một đời hoa; Thị Nở trong Chuyện tình làng Vũ Đại, Ngán trong vở Những khoảnh khắc đời người; Mụ Hợi trong vở Trạng Lợn; Hộ lý Mỗ trong vở Những người đi tiếp… đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng người h.âm m.ộ Cải lương.
Vui bu.ồn vì cái nốt ruồi
Thế nhưng khi thời hoàng kim của Cải lương qua đi, cái tên Thu Hà gần như nguội lạnh. Khoảng chục năm trở lại đây, NSƯT Thu Hà từ chỗ “Vua không biết mặt, Chúa chẳng biết tên” ấy bỗng nhiên nổi đình nổi đám. Đi đến đâu cũng được nhắc tên, cái biệt danh Hà ‘đ.iêu’, Hà ‘ruồi’ đeo bám khi chị vào những vai chanh chua trên truyền hình.
Nổi tiếng và nhập vai đạt đến độ có lần NSƯT Thu Hà đi diễn ở tỉnh, đang đi cùng mấy chị em trong đoàn, chị bị người h.âm m.ộ kéo lại, đậ.p rất mạnh vào vai và còn vé.o chị một cái. “Đang đi, tôi bất ngờ bị đậ.p mạnh như vào vai và vé.o như thế, đ.au chứ! Họ bảo, này Hà ruồi đấy phải không, sao trên phim đ.anh đ.á thế. Tôi nói thật đ.au ch.ết đi được, tôi định cự lại nhưng rồi bình tĩnh được tôi nói: Vâng, cảm ơn mọi người đã ủng hộ ạ, đó chỉ là vai thôi ạ”, NSƯT Thu Hà kể.
Hà ‘ruồi’ là biệt danh mà bạn bè gọi để khỏi lẫn với nhiều Thu Hà làm nghệ sĩ khác và cái nốt ruồi mà chị cho là ‘nốt ruồi lộc’ đó, đôi lúc cũng khiến cho chị gặp ph.iền toái. Có những lúc đi diễn, người h.âm m.ộ cứ nhìn chằm chằm vào mặt chị, còn cá cược nhau rằng nốt ruồi của chị là thật hay giả. Có người còn đa nghi tới mức nhanh tay cào vào cái nốt ruồi đó để xác thực. Và chính cái nốt ruồi giữa trán này có lần chị suýt bị rạ.ch mặt vì bị tưởng nhầm là kẻ t.rốn n.ợ .
“Hôm đó, tôi đang ngồi quán nước ở Triệu Việt Vương chờ quay hình tự nhiên có 2 người cứ thì thà thì thụt nói rồi cứ nhìn tôi: ‘Đây đúng không, đây đúng không, đúng cái nốt ruồi kia không. Sau đó, họ ra hỏi tôi có phải tên Phương không, tôi nói: Không, chị tên Hà. 2 người đó hắng giọng hỏi lại: Đúng Hà không? Tôi vô tư, thản nhiên nói đúng. Lúc sau, may có bạn tôi đi xe máy tới gọi: Hà, sao còn ngồi đây thì 2 người đó bắt tay xin lỗi và đòi trả tiền nước cho tôi. Mãi sau tôi mới biết trong tay họ có cái dao lam kẹp sẵn, chỉ cần tôi gật đầu là coi như xong, mặt tôi nát. Rất may, tôi chỉ bị trùng nốt ruồi, chứ trùng tên với người kia chắc giờ ở nhà bán bún đậu mắm tôm cũng không nổi”, NSƯT Thu Hà hài hước chia sẻ.
Hậu vận được ‘hưởng lộc’
Đối với nghệ sĩ, ngoài tài năng, nhan sắc và tuổi thanh xuân là yếu tố quan trọng để tiến sâu trong nghề và được nhiều người biết tới. Thế nhưng, càng đến tuổi hưu, NSƯT Thu Hà càng chạy show không xuể. Cái duyên hài đã giúp chị tới gần hơn với công chúng và từ đó, chị có tiền để trang trải cuộc sống. “Chồng tôi NSND Hoàng Đạt, trước cũng chỉ là nhạc sĩ ở Nhà hát Cải lương, giờ anh lên làm PGD, anh cũng không có nhiều thời gian diễn, mà có, cũng chỉ đ.ánh đàn ở hội hè. Cả 2 vợ chồng cùng làm nghệ thuật, lại là nghệ thuật truyền thống, kh.ó kh.ăn sẽ gấp đôi so với cặp vợ chồng nghệ sĩ khác. Tôi may mắn có Tổ nghề đãi nên có nhiều lời mời diễn, lại được Nhà hát tạo điều kiện nên cuộc sống 2 vợ chồng không đến mức kh.ó kh.ăn “, NSƯT Thu Hà tâm sự.
Chanh chua, ch.ửi chồng con như ‘hát hay’ trên màn ảnh là vậy nhưng NSƯT Thu Hà ngoài đời lại là người chăm sóc chồng con hết sức chu đáo. Đi công tác đâu chị cũng chuẩn bị cho NSND Hoàng Đạt những đồ ăn sẵn ít nhất là trong 4 ngày. Chị còn cẩn thận viết ra từng món ăn mà chồng thích để ở nhà, con dâu còn biết đường đi chợ nấu cho bố ăn.
Con dâu chị, dù tốt nghiệp Đại học Ngoại ngữ và đi dạy tiếng Đức ở trung tâm nhưng vẫn mở quán bún đậu mắm tôm để tăng thêm thu nhập. Hàng ngày, ngoài thời gian chạy show, NSƯT Thu Hà lại ra quán giúp con bán hàng. Chị bảo những ngày đầu con dâu mới bán nên khách ít, thế nhưng khi nhìn thấy chị, họ lại sà vào, đôi khi chỉ là muốn chụp ảnh cùng thôi, nhưng ăn bún đậu thấy ngon, lần sau họ lại quay lại.
Với thu nhập diễn các show hài cùng danh hài Chiến Thắng, chị cũng được trả cát sê khoảng 5 triệu. Có ngày, chị chạy tới 3 show, thu nhập như vậy, đối với người diễn viên, lại là diễn viên Cải lương thì quá tốt. Thế nhưng, chị vẫn không ngại ‘chường mặt’ để bán bún đậu mắm tôm. “Nhiều người hỏi tôi, NSƯT lại đi bán bún đậu mắm tôm sao không thấy ngại. Có một con trai duy nhất, giờ thêm được đứa con dâu và cháu nội, tôi không giúp chúng nó thì giúp ai. Mà kể cả là tôi có bán thêm thì tôi cũng không lấy làm xấu hổ. Làm nghề gì cũng vậy, miễn là không vi phạm pháp luật thì đều được trân quý”, NSƯT Thu Hà chia sẻ.
NSƯT Thu Hà: Trời cho lộc về già
ANTĐ – NSƯT Thu Hà là nghệ sỹ hài có những vai diễn chanh chua nhất màn ảnh nhỏ. Nói vậy có lẽ cũng không ngoa bởi chính chị cũng không lý giải nổi vì sao bao nhiêu năm qua được các đạo diễn mặc định để dành cho những vai đáo để.
Chua cay đậm đặc, nói thẳng quên nhanh
Trên màn ảnh, NSƯT Thu Hà thường gắn liền với hình ảnh của người đàn bà chua ngoa, đ.anh đ.á…, thế nhưng ngoài đời lại là một Thu Hà rất khác, chân thành và thẳng thắn. Vẫn dáng vẻ lanh lợi, nhanh nhẹn thường thấy trong các vai diễn, nhưng đời thường NSƯT Thu Hà không gây ác cảm với người đối diện như cái cách chị gây ấn tượng với người xem.
Xuất thân từ một nghệ sỹ cải lương, nhìn lối diễn của NSƯT Thu Hà trong các tiểu phẩm hài hay các bộ phim truyền hình, chẳng ai nghĩ, chị từng là một đào thương xinh đẹp. Mấy chục năm gắn bó với bộ môn nghệ thuật này đã khiến NSƯT Thu Hà gặp nhiều kh.ó kh.ăn để tách mình ra khỏi sự ảnh hưởng của cải lương và chuyển sang lĩnh vực mới – phim truyền hình. Nhớ lại quãng thời gian mới bắt đầu đi diễn, chị kể rằng đã bị đạo diễn chê khi được yêu cầu đi bộ một đoạn đường ngắn mà dáng đi cứ thướt tha hệt như đang diễn cải lương trên sân khấu.
Bị chê, chị đã sửa lại dáng đi sao cho kịch ra kịch, cải lương ra cải lương. Bền bỉ nắn từng cử chỉ nhỏ, chị cố gắng không pha tạp các loại hình với nhau. Tại chương trình “Gặp nhau cuối tuần” số đầu tiên, chị đã được khán giả nhớ tới trong các vai hài đáo để. Và cũng từ đó, các vai diễn của NSƯT Thu Hà đã “đóng đinh” với độ chua và cay khá đậm đặc. Chị chia sẻ, trên phim thì thế thôi chứ ngoài đời không dám làm điều á.c với ai bao giờ. Nói rất thẳng để rồi quên cũng rất nhanh.
Tay phải gắn bó nghệ thuật đến vậy nhưng không phải ai cũng biết chị còn thêm một nghề tay trái là mở một cửa hàng bán bún đậu mắm tôm ở phố Hồng Mai. Vui một nỗi là khách đến cửa hàng chị khá đông, phần vì chị kinh doanh mát tay, bún đậu ngon lại sạch sẽ, còn phần khác chẳng nói cũng đoán ra được là để thỏa tính tò mò khi chủ quán là một nghệ sỹ hài nổi tiếng đích thân vào bếp rán đậu, tự tay pha nước chấm rồi đưa ra tận nơi mời khách.
Lạ nữa là vẫn gương mặt ấy, dáng điệu ấy nhưng Thu Hà chủ quán bún đậu mắm tôm đon đả và dịu hiền hơn rất nhiều trên màn ảnh. Có vị khách vì h.âm m.ộ 5 ngày liền đến quán của chị chỉ để được vừa nói chuyện với bà chủ quán, vừa xem cái tài nấu nướng của nghệ sỹ này.
Cũng sợ mang tiếng đà.nh h.anh
Bị ghét trên phim nên ngoài đời NSƯT Thu Hà đã gặp không ít ph.iền phức liên quan đến các vai diễn. Nhẹ nhàng thì đang đi đường chị bị người lạ bỗng dưng vé.o cho một cái vào tay xem có phải cái bà gh.ê g.ớm trên phim hôm nọ hay không. Nặng hơn, chị còn suýt bị rạ.ch mặt vì tưởng nhầm kẻ t.rốn n.ợ .
Rồi có lần đang đi đường, chị bị gọi giật lại và vỗ vào vai rất mạnh vì khán giả muốn hỏi thẳng người đâu mà đóng phim sao chanh chua thế. Tất cả những lần như thế, Thu Hà nói chị vui lắm, đều cười và cảm ơn sự quan tâm của người h.âm m.ộ . Dù sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, nhà ở phố Huế nhưng NSƯT Thu Hà lại mang dáng dấp của người phụ nữ nông thôn.
Để hóa thân vào các vai diễn hài gây ấn tượng với người xem, bên cạnh lợi thế ngoại hình, Thu Hà là người rất ch.ịu kh.ó học hỏi. Đi ra chợ, chị để ý xem cách người bán rau nói năng, hành động ra sao khi gặp khách không vừa ý. Ngồi trong quán bán hàng, chị cũng ch.ịu kh.ó quan sát mọi người từ dáng đi, cử chỉ, lời nói, tất cả các dáng điệu ấy chị đều bắt chước và diễn lại giống y chang.
Đặc biệt, nốt ruồi rất riêng của chị kết hợp với cử chỉ, động tác đã tạo ra một Thu Hà rất khác biệt trong diễn xuất. Và nhờ nốt ruồi ấy, chị có biệt danh là Hà “ruồi” để phân biệt với Thu Hà “cành vàng lá ngọc”. Chị bảo, nốt ruồi lộc này là con mắt thứ ba của chị, có thể nhìn trước các sự việc nên cuộc đời Thu Hà không đến nỗi vất vả.
Giai đoạn sân khấu gặp kh.ó kh.ăn , cải lương cũng giống như kịch nói, tuồng, chèo đều lao đao trước sự chuyển đổi thị hiếu thưởng thức của khán giả, thì Thu Hà vẫn có việc đều nhờ cơ duyên với truyền hình và làm phim. Càng có tuổi, cuộc đời chị càng nhiều may mắn mà theo Thu Hà nhận định, chị có lộc về già.
Những buổi chạy “sô” cứ hối hả kéo Thu Hà đi lại như con thoi từ tỉnh này sang tỉnh khác, làm không hết việc. Những buổi vắng nhà, quán bún đậu mắm tôm đã có bàn tay của cô con dâu thay mẹ lo toan việc bếp núc và kinh doanh để chị hoàn toàn yên tâm với công việc.
Thêm nữa, chồng chị là NSND Hoàng Đạt, Phó Giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam mà theo chị tâm sự bản thân cảm thấy là người phụ nữ may mắn khi lấy được người chồng hết lòng yêu thương vợ. Đến thời điểm này, NSƯT Thu Hà không mong gì hơn ngoài một sức khỏe tốt để tiếp tục cống hiến với nghiệp diễn và chăm sóc gia đình
